بزرگترین کتابخانه ایران باستان
براساس نوشته های مورخان، در زمان حکومت هخامنشیان، کتاب های علمی و مذهبی ایران در دو کتابخانه : «گنج هاپیکان» در تخت سلیمان و «دزی ناپشت» در تخت جمشید نگهداری می شد. البته این کتابخانه ها پس از حمله اسکندر مقدونی، توسط وی به آتش کشیده شد. ابومشعر بلخی در کتاب «اختلاف الزیجات» می نویسد: «پادشاهان ایران برای نگاهداری و حفظ و صیانت دانش‌ها و بجای ماندن آنها اهتمامی فوق‌العاده مبذول می‌داشتند؛ آنها برای محفوظ ماندن کتاب‌ها و آثار دانشمندان از آسیب زمانه و آفات آسمانی و زمینی وسیله ای از سخت‌ترین محکم‌ترین اسباب و لوازم برگزیدند که تاب مقاومت در برابر هر گونه پیش‌آمدی را داشته باشد و عفونت و پوسیدگی در آن راه نیابد و آن پوست درخت خدنگ بود که به آن توز می‌گفتند. چنانکه هندیان و چینیان و مردم دیگر کشورها از ایشان پیروی کردند و توز برای محکمی و سختی و نرمی و قابلیت انعطاف در کمانسازی هم بکار برده می‌شد. ایرانی‌ها پس از اینکه بهترین وسیله را برای ثبت و ضبط و نوشتن و نگاهداری دانش‌ها بدست آوردند برای یافتن بهترین جا و مکان جهت بنیاد کتابخانه‌ها و خزانه کتاب به جستجو پرداختند جایی که از زمین‌لرزه بر کنار و گلش چسبندگی داشته باشد تا برای ساختمان‌های محکم و پابرجا مناسب باشد. پس از کنجکاوی بسیار سرانجام شهرستانی که همه این محسنات را داشت یافتند و آن شهر اصفهان بود. در آنجا هم پس از کاوش نقاط مختلف شهر روستای جی را بهترین جا و مکان یافتند. در جی کهن‌دژ را برگزیدند و در آنجا عمارتی رفیع بنیاد نهادند و سارویه‌اش نامیدند. مردم از پی بنا بسازنده و پایه‌گذار آن پی بردند زیرا در سال‌های گذشته گوشه‌ای از ساختمان سارویه ویران گردید و در آن دالانی نمایان شد که با گل سفت (ساروج) ساخته شده بود و در آن کتاب‌های زیادی از نوشته پیشینیان نهاده بودند که بر پوست خدنگ نوشته بودند: در دانش‌های گونه‌گون به خط پارسی باستانی. از این کتاب‌ها تعدادی به دست کسی رسید که در خواندن آنها دانا و توانا بود». اما اولین کتابخانه ایران که بزرگ ترین کتابخانه جهان باستان به شمار می رفت در زمان ساسانیان با تاسیس دانشگاه گندی شاپور در خوزستان به وجود آمد. این کتابخانه نه تنها بزرگ ترین کتابخانه دنیای باستان بود بلکه به عنوان نخستین کتابخانه عمومی- پژوهشی جهان در آن دوره شناخته می شد.
